Wampiryzm

Według słowiańskich wierzeń, wampir powstawał z niepogrzebanych (niespalonych) zwłok, stšd jego silne zwišzki z własnš rodzinš – jej dręczenie, jeœli nie dopełniła obowišzku wobec zmarłego, oraz stosunki mężczyzn-wampirów (zmarłych daleko od domu, zaginionych i powracajšcych) z własnymi żonami. Jego dzieci majš dar rozpoznawania wampirów i ich niszczenia. Wiara w wampiry musiała nasilić się po przyjęciu chrzeœcijaństwa i zarzuceniu ciałopalenia. Znaczne jej upowszechnienie oraz znajomoœć sposobów ich zwalczania sugeruje, że słowiański wampir musiał mieć swój odpowiednik w innych kulturach. Niewykluczone, iż jednš z dróg rozprzestrzenienia się „wampiryzmu” były opowieœci słowiańskich mamek, opiekujšcych się, we wczesnym œredniowieczu, zachodnioeuropejskš dziatwš (eksport ludzkiego towaru na Zachód był wówczas na SłowiańszczyŸnie najbardziej dochodowym interesem, stšd zaskakujšcy w œredniowiecznej Anglii zachodniosłowiański Černebog/Zernebok).

Wampir Przechylony na bok, cerę miał œwieżš i czerstwš, paznokcie długie i zakrzywione jak szpony, usta zaœ ociekały krwiš z ostatniego nocnego posiłku. Przebito mu klatkę piersiowš palem, a gdy krew obficie polała się z rany, wampir wydał z siebie przeraŸliwy skrzek. Na koniec spalono go na popiół.

Tak wyglšdał wampir wykryty w roku 1732. Od poczštku wieku XIX wampiry stały się przedmiotem zainteresowania wielu wybitnych pisarzy, zainspirowanych uczonymi dysertacjami akademickimi o wybuchach epidemii wampiryzmu w Europie Wschodniej XVIII stulecia. Samo słowo "wampir" jest pochodzenia węgierskiego i pojawia się w zbliżonych formach także w językach słowiańskich; nie można wykluczyć, że etymologicznie wywodzi się z tureckiego "uber" (czarownik). Odpowiada mu z grubsza pojęcie łacińskie "strix" (polska strzyga), w języku portugalskim nazywany jest "bruxsa" - termin oznaczajšcy kobietę-ptaka wysysajacego krew z dzieci. Do języka angielskiego słowo "wampir" trafiło po raz pierwszy w 1743 roku jako okreœlenie "ciała osoby zmarłej, które, ożywione przez złego ducha, wychodzi nocš z grobu i ssie krew żyjšcych, gubišc ich tym sposobem". Dopiero póŸniej, w roku 1762, terminem tym zaczeto okreœlać nietoperze, które atakujš zwierzęta. Wampir jest istota niewštpliwie pokrewnš wilkołakowi, różni się jednak odeń dwiema zasadniczymi cechami: po pierwsze, jest to ozywiony trup, po drugie, potrzebuje krwi ludzkiej dla zachowania swych sił witalnych. Opinie na temat natury wampirów oscylowały wokół dwóch koncepcji: wedle pierwszej miał on być demonem wstępujšcym w ciało zmarłego, druga natomiast głosiła, że wampir to dusza samego zmarłego przebywajšca w zwłokach. Montague Summers pisał: "Jego natura jest dwoista i ciemna, zawiera tajemnicze i potworne cechy obydwu [zarówno demonam, jak i duszy zmarłego]. [...] Wampir przeto nie jest œcisłym tego słowa znaczeniu złym duchem". z kolei piszšcy u schyłku XXII stulecia Walter Mapes w swoim dziele "De Nugis Curialium" opowiada sie za rozwišzaniem pierwszym, przytaczajšc opowieœć o demonie, który wcielał się w zwłoki pewnej damy szlachetnego rodu i e tej postaci przegryzał gardła małym dzieciom. Idea wampira ma starożytnš metrykę i w swej ostatecznie ukształtowanej postaci jest zlepkiem różnych wierzeń i przesšdów ludowych, z których częœć wyrosła na kanwie zdarzeń autentycznych. Sš to przede wszystkim:

Szeroko rozpowszechniona wiara w upiory, czyli powracajšce do rodowych siedzib ciała zmarłych, po dziœ dzień widoczna w obrzędach zadusznych i uroczystoœciach zwišzanych z dniem Wszystkich Œwiętych, majšcych, jak się wydaje, zwišzek z celtyckimi uroczystoœciami ku czci Samhaina - Władcy Zmarłych.